Expositie over ‘De klokken van Chagall’

In de synagoge Zuidlaren, 15 april tot en met 13 mei 2018

Dit is een reizende tentoonstelling die op verschillende locaties in Nederland getoond is of wordt. Van 15 april tot en met 13 mei is deze tentoonstelling te zien in de synagoge te Zuidlaren. De opening is op 15 april, 15.00 uur in de synagoge, door Dr. J.H. Hamoen van het Chagall Research Centre Wuyt. Nikki Jacobs zal speciaal voor deze opening Jiddische liederen voor ons zingen.

De tentoonstelling wordt gesloten op 13 mei, 15.00 uur met een lezing van Drs Pieter Zuidema, eveneens van het Chagall Research Centre.

Een mysterieus motief in het werk van Marc Chagall: ouderwetse staartklokken, zwevend boven steden en landschappen. Wat wilde de kunstenaar hiermee zeggen? ‘De klokken van Chagall, na zestig jaren’. Onder deze titel herdenkt het Chagall Research Centre Wuyt een bijna vergeten episode binnen de Nederlandse kunstwereld. In 1956 trokken drie jonge Nederlandse kunstenaars, Joop Beljon, Pieter Brattinga en Ed van der Elsken, in een Lelijke Eend naar Zuid-Frankrijk. Ze kwamen terug met een litho-tekening van Marc Chagall, ‘Les Pendules’. Beeldhouwer Beljon schreef in 1956 een essay over de zwevende staartklokken in het werk van Marc Chagall. Grafisch ontwerper Pieter Brattinga wilde dit publiceren in het ‘Kwadraatblad’, een jaarlijkse gratis uitgave van de Hilversumse drukkerij De Jong & Co. Hierbij vatte Brattinga een vermetel plan op voor de illustratie: hij verzocht Chagall hoogstpersoonlijk om een nieuwe klok te tekenen. En jawel, de meester stemde toe! Een tocht naar ’s mans atelier in Zuid-Frankrijk volgde. Fotograaf Ed van der Elsken reisde mee om dit avontuur vast te leggen.

Zestig jaar later is de tijd rijp voor een terugblik.

Een mysterieus motief in het werk van Marc Chagall: ouderwetse staartklokken, zwevend boven steden en landschappen. Wat wilde de kunstenaar hiermee zeggen? In 1956 trokken drie jonge Nederlandse kunstenaars in een Lelijke Eend naar Zuid-Frankrijk. Ze kwamen terug met een litho-tekening van Marc Chagall, ‘Les Pendules’. De eerste druk vond plaats in Hilversum.

Zestig jaar later is de tijd rijp voor een terugblik met een reizende expositie, die in twaalf Nederlandse plaatsen neerstrijkt. Men interpreteerde het terugkerende klokmotief als een protest van Chagall tegen de tijdgeest, die werd gedomineerd door de oprukkende techniek. In het Europese denken – dat wortelt in het oude Griekse en Joodse denken − leeft de veronderstelling dat de tijd er altijd al is geweest, maar ooit ophoudt. Denk aan een term als ‘eindtijd’. Wellicht probeert Chagall met al die zwevende staartklokken onze reis naar die ‘oneindigheid’ vorm te geven.

De expositie ‘De Klokken van Chagall’ is te bezichtigen van 4 februari tot en met 4 maart in de Regenboogkerk.

Op zaterdag van 13.00-16.00 uur (niet op 24/2) en op zondag na de kerkdienst tot 13.30 uur

Lezing Frouwkje Zwanenburg : “Klokken en de tijd in de gedichten van Chagall" op zondag 11 februari, 15.00 uur in de Regenboogkerk.

Frouwkje zal in de lezing ingaan op de afbeeldingen van klokken in Chagall’s werk, als ook op de houtgravures in de bundel “Gedichten”. Daarnaast besteed zij aandacht aan de vele manieren waarop Chagall in die gedichten over de tijd schrijft. Zij gaat daarbij ook een aantal van die gedichten voordragen.

Expositieplekken 

Elburg              1 maart -   8 april 2017                           Museum Elburg 

Zaandam        12 april -21 mei 2017                                Westzijderkerk Zaandam

Enschede       23 mei -2 juli 2017                                    Synagoge van Enschede                           

Sint Laurens   4 juli - 6 augustus 2017                         Boerderijgalerie 'De osseberg'

Doesburg        8 augustus - 10 september 2017         Grote of Martinikerk 

Bennekom      12 september - 15 oktober 2017          De Maria Virgo Reginakerk 

Veenklooster 17 oktober - 28 oktober 2017              Galerie De Kuiperij

Joure                21 november - 31 december 2017        Museum Joure

Oegstgeest    4 februari - 4 maart 2018                     Regenboogkerk

Maastricht       6 maart - 8 april 2018                           Galerie Karavanserai

Zuidlaren      10 april - 13 mei 2018                                Synagoge Zuidlaren

Amsterdam    15 mei - 18 juni 2018                               Afsluiting

Op zondagmiddag 11 februari 2018,  15.00 uur, geeft voordrachtskunstenares Frouwkje Zwanenburg in De Regenboogkerk te Oegstgeest een lezing over “Klokken en de tijd in de gedichten van Chagall”. Deze lezing wordt gehouden in het kader van de expositie "De Klokken van Chagall" die van 4 februari tot 4 maart te zien is in de Regenboogkerk.

Marc Chagall maakte naast schilderijen, litho’s en ander grafisch werk ook gedichten. Frouwkje vertaalde die gedichten van het Frans naar het Nederlands. Tijdens de lezing zal zij ook een aantal gedichten voordragen. De sfeer van die gedichten is vaak net zo speels en vrij als de sfeer in zijn grafisch werk. Frouwkje zal een aantal gedichten die betrekking hebben op klokken en het gebruik van tijd in het werk van Marc Chagall toelichten. 

De 41 gedichten die samen de bundel "Gedichten" vormen, zijn geïllustreerd met 20 zwart-wit reproducties van houtsneden van Chagall. De bundel is in een beperkte oplage van 1000 exemplaren uitgegeven.

Op zondag 10 december geeft drs. Pieter Zuidema van het Chagall Research Centre Wuyt een lezing in Museum Joure. De lezing wordt georganiseerd in het kader van de expositie ‘De klokken van Chagall’ die t/m 30 december in Museum Joure te zien is. Deze expositie is opgebouwd rondom een mysterieus motief in het werk van Marc Chagall: ouderwetse (staart)klokken, zwevend boven steden en landschappen. In de lezing gaat dhr. Zuidema in op de tijdsbeleving in het werk van Chagall. De lezing start om 15.00 uur, de entreeprijs is € 9,50, inclusief een kopje koffie of thee en natuurlijk toegang tot het hele museum.

Een vermetel avontuur

In 1956 trokken drie jonge Nederlandse kunstenaars, Joop Beljon, Pieter Brattinga en Ed van der Elsken, in een Lelijke Eend naar Zuid-Frankrijk. Ze kwamen terug met een litho-tekening van Marc Chagall, ‘Les Pendules’. Beeldhouwer Beljon schreef in 1956 een essay over de zwevende staartklokken in het werk van Marc Chagall. Grafisch ontwerper Pieter Brattinga wilde dit publiceren in het ‘Kwadraatblad’, een jaarlijkse gratis uitgave van de Hilversumse drukkerij De Jong & Co. Hierbij vatte Brattinga een vermetel plan op voor de illustratie: hij verzocht Chagall hoogstpersoonlijk om een nieuwe klok te tekenen. En jawel, de meester stemde toe! Een tocht naar ’s mans atelier in Zuid-Frankrijk volgde. Fotograaf Ed van der Elsken reisde mee om dit avontuur vast te leggen.

Zestig jaar later is de tijd rijp voor een terugblik. En wel in de vorm van een dat op 8 februari 2017 in het Haagse Museum Meermanno werd gepresenteerd. Bovendien organiseert het Chagall Research Centre een reizende expositie, die in twaalf Nederlandse plaatsen neerstrijkt. Van 21 november t/m 30 december is de tentoonstelling in Museum Joure te zien.

Lezing drs. Pieter Zuidema, hoofd Chagall Research Centre Wuyt

Drs. Pieter Zuidema is hoofd van het Chagall Research Centre Wuyt in Amsterdam. In zijn lezing gaat hij in op de kernvraag hoe een beeldend kunstenaar uitdrukking probeert te geven aan de tijdsbeleving.  Daarbij probeert Chagall in zijn werken uitdrukking te geven aan het besef in mensen dat de tijd zelf ook onderweg is. Dat op weg zijn naar ‘het einde der tijden’  houdt verband met de eeuwige wederkeer van de seizoenen en het ontstaan van nieuwe generaties.

De lezing te midden van het werk begint om 15.00 uur en kost € 9,50 per persoon (of een toeslag van € 3 met de Museumkaart). Aan meer dan dertig mensen kunnen we geen plaats aanbieden, omdat u zich temidden van het tentoongestelde werk bevindt en de expositieruimte ook weer niet zo groot is.

Op 23 november geeft ds. Jan Henk Hamoen een lezing in Museum Joure over de kunstenaar Chagall. De lezing hoort bij de expositie ‘De klokken van Chagall’ die t/m 30 december in Museum Joure te zien is. Deze expositie is opgebouwd rondom een mysterieus motief in het werk van Marc Chagall: ouderwetse (staart)klokken, zwevend boven steden en landschappen. In de lezing gaat dhr. Hamoen in op de tijdsbeleving in het werk van Chagall en de (christelijke) symboliek die de van orthodox Joodse Chagall gebruikt. De lezing start om 20.00, de entreeprijs is € 5,50, inclusief een kopje koffie of thee.

Chagall-liefhebber Hamoen vertelt tijdens de lezing over het begrip tijd en klokken. Uitgangspunt is daarbij de litho die centraal staat tijdens deze tentoonstelling: 'Les Pendules’ en de litho 'Le Christ à l'Horloge' uit 1957. Opvallend in die laatste litho is dat de klok als slinger een lijdende figuur heeft. Chagall is van oorsprong een religieuze en orthodoxe Jood uit het Chassidische milieu in Wit - Rusland. Hij gebruikt ook vaak het christelijke motief van het kruis als beeld van de lijdende mens. Ds. Hamoen bekijkt ook vanuit deze blik naar het thema van de klokken en de tijd: was Chagall een cultuurpessimist als hij schilderde over het beleven en voortgaan van de tijd of juist niet ?

Expositie De klokken van Chagall

Het Chagall Research Centre organiseert in 2017 de reizende expositie De klokken van Chagall, die in twaalf Nederlandse plaatsen neerstrijkt. Van 21 november t/m 30 december is de tentoonstelling in Museum Joure te zien. Met ‘De klokken van Chagall, na zestig jaren’ herdenkt het Chagall Research Centre Wuyt het bijzondere essay dat kunstenaar Joop Beljon 60 jaar geleden over het thema van de zwevende klokken in het werk van Chagall schreef.  Zestig jaar later is de tijd rijp voor een terugblik. En wel in de vorm van een boek dat op 8 februari 2017 in het Haagse Museum Meermanno werd gepresenteerd.

De expositie ‘De Klokken van Chagall’ is te bezichtigen van 21 november t/m 30 december 2017 in Museum Joure (in de educatieve ruimte). Zie voor meer informatie over de (interpretatie van de) kunstwerken de bijlage. Zie ook www. museumjoure.nl