Chimaera Trio speelt Messiaens 'Quatuor pour la Fin du Temps': Zaandam, De Muziekkamer

Zaterdag 6 mei 2017, 20:00 uur

 

Het Chimaera Trio speelt samen met violiste Ruña 't Hart een programma rond Messiaens Quatuor pour la Fin du Temps. Het Chimaera Trio presenteert en profileert zich met gevarieerde programma’s, waarin het in wisselende combinaties musiceert. Het trio won in 2013 de publieksprijs bij de Storioni Ensemblewedstrijd. M.m.v. violiste Ruña ‘t Hart spelen ze het indrukwekkende “Quatuor pour la fin du temps” van Messiaen naast andere werken rondom het thema herdenken en bevrijden.

 

Combineer dit concert met een bezoek aan de Bullekerk in Zaandam. Daar is tot 21 mei de expositie te zien over Chagall en de tijd...  

 

Chimaera Trio:

Annemiek de Bruin, klarinet

Irene Kok, cello

Laurens de Man, piano

m.m.v. Ruña 't Hart, viool

 

Programma

'Herdenken en bevrijden'

Wolfgang Amadeus Mozart (1756 - 1791)

Pianokwartet nr. 1 in g-mineur K.478

in een bewerking voor viool, klarinet, cello en piano

 

Gustav Mahler (1860 - 1911)

Ich bin der Welt abhanden gekommen, Rückert-Lieder nr. 4

in een bewerking voor viool, klarinet, cello en piano door Laurens de Man

 

Olivier Messiaen (1908 - 1992)

Quatuor pour la fin du temp

 

Stichting de Muziekkamer: Kamermuziekconcerten in hartje Zaandam

Stichting de Muziekkamer bestaat 26 jaar en heeft als doel kamermuziek- concerten in Zaandam te organiseren. Wij bieden vooral startende, veelbelovende, professionele musici (sommigen nog in opleiding) een podium en vragen hen in de loop van hun carrière regelmatig terug.

Meer informatie:

http://www.stichtingdemuziekkamer.nl/upload/Chimaera%20Trio%20biografie,%206%20mei%202017%20%20website.pdf

 

 

OLIVIER MESSIAEN

1908 (Avignon) - 1992 (Paris)

 

QUATOR POUR LA FIN DU TEMPS

1940/1941 (Stalag VIII-A, Görlitz)

                                       

Olivier groeit op in ‘de betere kringen’ en de verschrikkingen van de eerste wereldoorlog of de armoede in de jaren daarna gaan aan hem voorbij. Al jong is hij op zoek naar de volmaakte wereld, waarvan hij een afspiegeling ziet in kunst  en religie. Hij bekeert zich tot het Katholicisme  en wordt de belangrijkste voortrekker van ‘La jeune France’, een groep componisten die de waarden van emotionele expressie en oprechtheid in de muziek  promoten en weinig kunnen met het heersende neo-classiscisme, waar de maatslag van de barok en de harmonie-accoorden van de romantiek de dienst uitmaken. 

Vanaf 1931 is Messiaen organist van de Église de la Sainte-Trinité in Parijs, waar hij zijn leven lang aan verbonden blijft en iedere zondag op onnavolgbare wijze improvisaties weggeeft.  Vanaf de zestiger jaren heb ik een aantal meegemaakt en deze waren steeds onvoorspelbaar: soms wat ouderwets aandoend, en dan opeens zit je met gespitste oren op de harde kerkbank, zó grijpt de muziek je naar de keel. 

In 1940 wordt Messiaen opgeroepen voor het Franse leger en in mei gevangen genomen tijdens de gevechten bij Verdun. Op transport naar het Duitse gevangenkamp (in het huidige Zgorzelec in Polen) ontmoet hij de klarinettist Henri Akoka, met wie hij zijn ontwerp voor  “Abîme des oiseaux” doorspreekt. In Stalag VIII aangekomen wordt zijn Franse uniform verruild voor gevangeniskleding,  waarbij een Duitse officier ziet dat Messiaen muziekpartituren bij zich heeft. Hij krijgt toestemming om te componeren en de medegevangenen van tijd tot tijd wat nieuwe muziek te laten horen. In het kamp komt hij twee andere musici tegen: de violist Jean de Boulaire en de cellist Etienne Pasquier. Zelf gaat Messiaen achter een wrakke piano zitten en een kwartet is geboren. Ook op de andere instrumenten is het behelpen; er wordt zelfs gezegd dat de cello maar drie snaren had. Messiaen probeert zijn nieuwe muziekstuk bij de andere musici tot leven te brengen. Avond aan avond zijn de gevangen getuige van flarden muziek en van het geduld waarmee Messiaen het drietal 

musici blijft aanmoedigen.

Het enorme doorzettingsvermogen van Messiaen houdt zeker verband met de overtuiging dat in de muziek God weerklinkt en dat klank een voorportaal is van de eeuwigheid dat op dit aardse leven volgt. In het ”Quatuor pour la Fin du Temps” (Kwartet voor het einde van de tijd) wil hij de afgrond tussen de tijd van het ‘nu' en de tijdloosheid van de ‘eeuwigheid’  tot klinken brengen. Op een avond in de januari-koude van 1941 wordt het gehele stuk uitgevoerd en 

en maakt diepe indruk op de enorme schare verkleumde gevangenen. 

Gelukkig heeft Messiaen niet lang gevangen gezeten.  In 1942 wordt hij benoemd tot hoofddocent compositie aan het Conservatorium van Parijs,

 waar hij met zijn muzikale ideeën nieuwe wegen kan inslaan en de volgende generatie componisten, waaronder  Pierre Boulez, Karlheinz Stockhausen, Iannis Xenakis en de Nederlander Ton de Leeuw, kan inspireren.

Het ”Quatuor pour la Fin du Temps” beslaat acht delen en neemt ongeveer een uur in beslag. Elk deel is adembenemend wanneer je kunt loskomen van de training die onze hersenen ons gegeven hebben voor het luisteren naar muziek. Hoe meer je luistert naar wat je hoort en het ‘leren luisteren' waarmee we zijn grootgebracht kunt loslaten, hoe aangrijpender dit stuk van Messiaen wordt. Het derde deel, ”l’Abîme des Oiseaux” (Afgrond der Vogels) voor klarinet solo, wordt door de componist zelf als volgt beschreven:

”De afgrond is de Tijd, met haar verdriet en vermoeidheid. De vogels zijn het tegenovergestelde van de Tijd: zij zijn ons verlangen naar licht, naar sterren, naar regenbogen en jubelende gezangen!” Deze gedachte vormt in menig opzicht de kern van het werk: de poging de tijd tussen het nu enerzijds en de eeuwigheid anderzijds proberen te overbruggen. Het is kloof bij de jongleur de tijd oppakt en als een jas over zijn arm mee wegzweeft. Of de vis die met een slingerklok 

boven de rivier in de lucht richting zoekt naar die andere wereld waar de tijd niet meer zijn zal.

                                               

Pieter Zuidema, februari 2017


Chagall Gallery Wuyt

Erik de Wolf BSc - Gallery-owner   

Spiegelgracht 32

1017 JS Amsterdam

+31(0)642 694 446   

galerie@chagall.nl

  

Chagall Research Centre 

Pieter Zuidema M.A. - CRC - Director   

info@chagall.nl

Declaration of Authenticity for € 150,-

 

Chagall Events

Pieter van der Woel - Organizer

for exhibition, lectures and workshops

pjwoel@gmail.com